Định nghĩa zona thần kinh
- Zona thần kinh là bệnh nhiễm trùng thần kinh cấp tính, do virus varicella zoster tái hoạt động gây ra.
- Bệnh thường gặp ở người già hoặc người suy giảm miễn dịch.
- Đặc trưng bởi triệu chứng đau dọc theo dây thần kinh và phát ban dạng mụn nước.
- Có thể gây ra một số biến chứng nguy hiểm như liệt cơ mặt hoặc đau dai dẳng.
Nguyên nhân gây bệnh
- Do virus varicella zoster gây ra, cùng loại virus gây bệnh thủy đậu ở trẻ em.
- Sau khi khỏi bệnh thủy đậu, virus vẫn tồn tại ở dạng ngủ trong các tế bào thần kinh.
- Khi hệ miễn dịch suy giảm, virus tái hoạt động, nhân lên và di chuyển dọc theo dây thần kinh gây zona thần kinh.
- Người già, suy giảm miễn dịch dễ mắc bệnh hơn. Stress, bệnh mạn tính cũng có thể kích hoạt tái phát.
Các triệu chứng của zona thần kinh
Các triệu chứng thường gặp của zona thần kinh:
Đau, rát dọc theo dây thần kinh
- Đau, rát nhức dọc theo đường đi của dây thần kinh bị tổn thương.
- Thường xuất hiện một bên, có thể lan rộng ra vùng da phía sau.
- Đau tăng dần, dữ dội hơn trước khi phát ban.
Phát ban dạng mụn nước
- Sau 1-5 ngày đau thần kinh, xuất hiện phát ban dạng mụn nước đỏ.
- Thường xuất hiện dọc theo đường đi của dây thần kinh bị tổn thương.
- Các mụn nước sưng tấy, đỏ, ngứa và đau nhức.
Sốt, nhức đầu
- Có thể sốt nhẹ, kèm nhức đầu, mệt mỏi trong giai đoạn đầu.
- Các triệu chứng toàn thân thường nhẹ hơn so với đau dọc thần kinh.
Cách điều trị zona thần kinh
Điều trị zona thần kinh bao gồm:
Thuốc kháng virus
- Thuốc kháng virus như acyclovir, valacyclovir giúp ngăn chặn nhân lên của virus.
- Hiệu quả nhất nếu dùng sớm trong vòng 72 giờ đầu khi có triệu chứng.
Thuốc giảm đau, kháng viêm
- Thuốc giảm đau như paracetamol, ibuprofen giúp giảm cơn đau dọc thần kinh.
- Corticoid dạng bôi tại chỗ giúp giảm viêm và ngứa ngáy.
Chườm mát vùng tổn thương
- Dùng khăn lạnh hoặc túi đá chườm nhẹ nhàng lên vùng da bị ảnh hưởng.
- Giúp giảm cơn đau rát và ngứa ngáy.
Biến chứng thường gặp
Một số biến chứng có thể gặp:
Đau dai dẳng sau khi phát ban lành
- Khoảng 10-15% bệnh nhân bị đau dai dẳng sau khi phát ban lành.
- Đau có thể kéo dài nhiều tháng hoặc hàng năm.
Liệt cơ mặt
- Xảy ra khi virus zona tấn công vào dây thần kinh sọ V.
- Gây yếu hoặc liệt cơ mặt một bên, biểu hiện méo miệng, khép mắt không kín.
Do đó, bệnh cần phát hiện và điều trị càng sớm càng tốt.
Cách phòng ngừa zona thần kinh
- Tiêm phòng vắc xin zona cho người trên 50 tuổi. Hiệu quả phòng bệnh khoảng 51%.
- Tăng cường sức đề kháng cho người già, người có hệ miễn dịch kém.
- Điều trị triệt để các bệnh mạn tính, tránh stress dài ngày.
- Điều trị sớm khi có triệu chứng của zona để hạn chế biến chứng.
Như vậy, zona thần kinh là căn bệnh phổ biến, gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm. Việc điều trị sớm và phòng ngừa hiệu quả rất quan trọng.