Giới thiệu về bệnh sốt xuất huyết
Sốt xuất huyết là một bệnh truyền nhiễm cấp tính, thường gặp ở các vùng nhiệt đới và cận nhiệt đới như Việt Nam. Đây được xem là một vấn đề sức khỏe cộng đồng nghiêm trọng.
Theo thống kê của Bộ Y tế, mỗi năm Việt Nam ghi nhận khoảng 100.000 ca mắc sốt xuất huyết, trong đó có khoảng 90 ca tử vong. Số ca mắc tăng nhanh vào mùa mưa từ tháng 5 đến tháng 11 hàng năm.
Nguyên nhân chủ yếu gây bệnh là do virus dengue truyền qua vết đốt của muỗi Aedes. Bệnh có thể gây sốt cao kéo dài, đau đầu, xuất huyết, thậm chí gây tử vong nếu không được điều trị kịp thời.
Việc tìm hiểu kỹ về căn bệnh này sẽ giúp mọi người phòng tránh và xử lý đúng cách khi có dấu hiệu mắc bệnh.
Nguyên nhân gây bệnh sốt xuất huyết
Do virus dengue
Sốt xuất huyết do 4 type virus dengue gây ra, được đánh số từ 1 đến 4 (DEN-1, DEN-2, DEN-3 và DEN-4). Tại Việt Nam, cả 4 type virus này đều lưu hành.
Khi bị nhiễm một type virus dengue, người bệnh sẽ được miễn dịch với type đó nhưng vẫn có thể mắc lại bởi các type virus khác. Nhiễm trùng lại thứ hai thường nặng hơn.
Truyền qua muỗi đốt
Virus dengue không lây trực tiếp từ người sang người mà cần truyền qua vết đốt của muỗi Aedes, chủ yếu là loài Aedes aegypti.
Quá trình lây lan như sau:
- Muỗi Aedes hút máu người bệnh nhiễm virus dengue
- Sau 5-7 ngày, virus phát triển và nhân lên trong bụng muỗi.
- Muỗi mang virus đốt và truyền bệnh cho người lành.
- Sau khoảng 3-14 ngày kể từ khi bị đốt, người lành xuất hiện triệu chứng.
Muỗi Aedes chủ yếu đốt ban ngày
Loài muỗi này thích đốt vào ban ngày, đặc biệt là buổi sáng sớm từ 7-9h và chiều tối từ 4-6h. Chúng hiếm khi đốt ban đêm.
Do đó, người dân cần bảo vệ cơ thể cẩn thận vào khung giờ này để tránh bị muỗi đốt.
Triệu chứng sốt xuất huyết
Người bệnh thường trải qua 2 giai đoạn:
Giai đoạn sốt
Kéo dài trung bình 3-7 ngày. Triệu chứng bao gồm:
- Sốt cao đột ngột 39-40 độ C
- Đau đầu, đau mỏi toàn thân, mệt mỏi
- Đau mắt, phát ban
- Chán ăn, buồn nôn, nôn mửa
- Da xung huyết đỏ
- Tiêu chảy nhẹ
Giai đoạn hạ sốt
Kéo dài khoảng 2-3 ngày. Các triệu chứng:
- Sốt giảm dần, có thể hết sốt hoàn toàn
- Da bị nổi nhiều nốt xuất huyết đỏ
- Chảy máu cam, chảy máu chân răng
- Đau bụng, buồn nôn, nôn ói
- Mệt mỏi, khát nước
- Các biểu hiện xuất huyết như bầm tím, chảy máu dưới da
- Có thể tái sốt sau 1-2 ngày hết sốt.
Biến chứng nguy hiểm của bệnh
Nếu không được điều trị kịp thời, sốt xuất huyết có thể dẫn đến một số biến chứng đe dọa tính mạng:
- Xuất huyết nội tạng: Gan, phổi, não,…
- Tràn dịch màng phổi
- Viêm cơ tim
- Suy thận cấp
- Sốc sốt xuất huyết (giảm áp, mạch nhanh, da lạnh, vã mồ hôi,…)
- Chảy máu não
- Tử vong do sốc hoặc suy đa phủ tạng
Chẩn đoán sốt xuất huyết
Bác sĩ có thể chẩn đoán sốt xuất huyết dựa trên:
Triệu chứng lâm sàng
Các dấu hiệu đặc trưng như sốt cao đột ngột, đau đầu, phát ban, các biểu hiện xuất huyết.
Xét nghiệm máu
- Xét nghiệm huyết thanh học tìm kháng thể IgM, IgG chống virus dengue.
- Xét nghiệm huyết đồ tìm bất thường về bạch cầu, tiểu cầu.
- Xét nghiệm men gan tìm tổn thương gan.
- Các xét nghiệm khác theo chỉ định như đông máu, creatinin, điện giải đồ…
Các xét nghiệm hình ảnh
Siêu âm, chụp Xquang, CT scanner để phát hiện xuất huyết nội tạng, tràn dịch màng phổi, suy thận…
Điều trị sốt xuất huyết
Hiện chưa có thuốc điều trị đặc hiệu cho sốt xuất huyết. Điều trị chủ yếu là hỗ trợ triệu chứng và theo dõi sát sao, sẵn sàng can thiệp khi có biến chứng.
Điều trị ngoại trú
Áp dụng cho các trường hợp nhẹ:
- Hạ sốt bằng paracetamol
- Uống nhiều nước, bù điện giải
- Theo dõi sát triệu chứng, nhất là dấu hiệu cảnh báo
- Có thể kê thêm thuốc giảm đau, chống nôn nếu cần.
Điều trị nội trú
Áp dụng cho các trường hợp nặng hoặc có biến chứng. Điều trị bao gồm:
- Theo dõi sát mạch, huyết áp, nhịp thở, tri giác
- Truyền dịch tĩnh mạch để bù nước, điện giải
- Truyền máu, tiểu cầu khi cần
- Thở oxy khi suy hô hấp
- Lọc máu nếu suy thận
- Chống phù não, hạ áp khi có sốc
- Điều trị hồi sức tích cực khi suy đa tạng
Cách phòng tránh sốt xuất huyết hiệu quả
Để tránh lây nhiễm sốt xuất huyết, mọi người cần:
- Diệt lăng quăng, bọ gậy, các dụng cụ chứa nước là nơi sinh sản của muỗi.
- Thường xuyên dọn dẹp vệ sinh nhà cửa, lau chùi sạch sẽ.
- Sử dụng màn, vợt diệt muỗi, máy đuổi muỗi.
- Bôi kem, xịt thuốc chống muỗi khi ra ngoài.
- Mặc quần áo dài tay, sáng màu che phủ cơ thể.
- Lắp đặt lưới chống muỗi tại các cửa ra vào.
- Sử dụng vợt điện diệt muỗi trong nhà.
- Tiêm phòng vắc xin sốt xuất huyết.
Như vậy, sốt xuất huyết là một bệnh truyền nhiễm nguy hiểm. Để phòng tránh, người dân cần thực hiện tốt các biện pháp vệ sinh môi trường và bảo vệ cá nhân. Khi có dấu hiệu bệnh, cần đi khám ngay để được chẩn đoán và điều trị kịp thời, giảm nguy cơ biến chứng.
Mai Nguyễn hiện đang là CEO kiêm giảng viên chính tại Mai Academy là một trong số trung tâm đào tạo phun xăm top đầu tại Miền Bắc với 10 năm kinh nghiệm. Dù tốt nghiệp khoa điều dưỡng nhưng lại có niềm đam mê và bén duyên với ngành phun xăm thẩm mỹ.
